Zaplanuj Swoją Karierę

Błądzenie bez mapy?

Ukończenie studiów jest tylko jednym z wielu kroków, jakie trzeba zrobić, aby pracować na satysfakcjonującym nas stanowisku. Jeśli myślisz, że studiując pilnie przez 5 lat, uczęszczając na wszystkie zajęcia i wykłady, po uzyskaniu dyplomu pracodawcy witać będą Cię z otwartymi ramionami, najprawdopodobniej przy próbie znalezienia pierwszej pracy przeżyjesz rozczarowanie. Studia oferują Ci wiedzę teoretyczną, dostęp do fachowej literatury, niewiele praktyki. Mając tyle do zaoferowania, trudno sprostać wymaganiom dzisiejszego pracodawcy. O wstępnym planowaniu kariery warto zacząć myśleć już w liceum, dokonując wyboru dalszego kierunku kształcenia. Nie znaczy to, że już wtedy trzeba mieć dokładnie sprecyzowane plany zawodowe i wiedzieć, na jakim stanowisku będzie się pracować za 7–10 lat. Rynek pracy zmienia się szybciej niż oferta edukacyjna polskich uczelni. Na etapie wyboru studiów warto znać swoje ogólne preferencje zawodowe i pod tym kątem dobrać interesujący kierunek. Z reguły pierwsze dwa lata studiów mają ogólny charakter i pozwalają w zarysie zapoznać się z daną dziedziną. Potem przychodzi czas na wybór specjalizacji. Na tym etapie warto mieć sprecyzowany cel zawodowy oraz plan jego realizacji (własna ścieżka kariery). Jego stworzenie wymaga trochę wysiłku i czasu, lecz procentuje w przyszłości. Wejście na rynek pracy i poruszanie się na nim bez ustalonego planu jest jak wędrówka po nieznanym terenie bez mapy. Czasami uda się trafić bez problemu, lecz w większości przypadków błądzi się, traci czas i energię na nieudane próby. Pomyśl, czy powierzyłbyś budowę swojego domu osobie, która działa na chybił trafił, bez wcześniej opracowanego projektu? Zastanów się, czy możesz pozwolić sobie na błądzenie bez mapy. Wybierając tę strategię, pamiętaj, że z pewnością znajdzie się ktoś, kto dotrze do celu przed Tobą.

Załóżmy, że postanowiłeś nie zdawać się na przypadek. Wybierasz opcję, która wymaga większego wysiłku, ale zwiększa szansę na satysfakcjonujące stanowisko. Co teraz?

Po pierwsze: wiedzieć CO!

Jeśli wiesz już, na jakim stanowisku chciałbyś pracować w przyszłości, ten etap masz już za sobą. Wiesz CO. Przejdź do planowania swojej kariery krok po kroku. Zapoznaj się ze wskazówkami JAK i zacznij planować już teraz.

Jeśli nie wiesz, w jakim zawodzie chciałbyś pracować, w wyborze przyszłego stanowiska pomoże Ci analiza własnych predyspozycji zawodowych. W tym celu odpowiedz sobie na podstawowe pytania:

Jakie są moje wartości?
Co jest dla mnie najważniejsze, jakimi zasadami kieruję się w życiu, z czego nie mógłbym zrezygnować, co najbardziej cenię?
Jakie są moje zainteresowania?
Co lubię robić, dlaczego lubię to robić, co sprawia, że mam chęć do działania?

Jakie są moje umiejętności?
Co potrafię robić dobrze, czy lubię pracować w zespole, z ludźmi, czy preferuję pracę samodzielną, czy łatwo nawiązuję kontakty, czy wolę pracę stabilną, czy pełną zmian, czy potrafię działać w stresie i pod presją czasu?

Jakie są moje kompetencje?

Jakie wykształcenie posiadam?

Jakie doświadczenie zawodowe zdobyłem do tej pory, jakie certyfikaty je potwierdzają, jakie programy komputerowe obsługuję, jakie języki obce znam i na jakim poziomie?

Jakie środowisko pracy mi odpowiada?
Czy wolę pracować w domu, czy chciałbym mieć kontakt z klientami, wolę podejmować decyzje samodzielnie, czy wolę mieć jasno określone czynności, czy jestem gotowy do wyjazdów, czy lubię ryzyko?

Jakie są moje antypreferencje?
Czego nie lubię robić, jakich rzeczy chciałbym uniknąć, na jakie zasady nie mogę się zgodzić?

Często autoanaliza, szczególnie cech charakteru i tzw. umiejętności miękkich (umiejętności interpersonalne, komunikacyjne, radzenie sobie ze stresem, organizacja pracy, itp.) może sprawiać trudności. Jeśli dotychczasowe doświadczenie zawodowe jest niewielkie, trudno znaleźć punkt odniesienia i ocenić własne predyspozycje. Pomocne mogą okazać się testy oceniające cechy charakteru, tzw. umiejętności „miękkie”, analityczne myślenie, inteligencję, predyspozycje zawodowe. Są one dostępne m.in. na portalu pracuj.pl oraz psychologia.net.pl. Nie można jednak zapominać, iż są one tylko narzędziem pomocniczym, które daje jedynie ogólny zarys. Wyniki testów warto skonsultować z psychologiem – doradcą zawodowym.

Jeśli masz trudność z określeniem własnych predyspozycji skorzystaj z pomocy psychologa/doradcy zawodowego i zapisz się na indywidualne konsultacje doradcze. Nie tylko uzyskasz pomoc w diagnozie predyspozycji zawodowych, lecz również na dalszych etapach planowania i realizacji własnej kariery. Po dokonaniu autoanalizy stwórz własną analizę SWOT.

Technika SWOT służy do analizy sytuacji wewnętrznej oraz zewnętrznej organizacji i diagnozy jej pozycji na rynku. Jest narzędziem na tyle uniwersalnym, iż z powodzeniem posłuży do analizy własnej pozycji na rynku pracy.

Analiza SWOT zawiera 4 elementy:

1. Mocne strony (strengths)

Co robisz dobrze?

Jakie posiadasz umiejętności i kompetencje?

Czym wyróżniasz się (pozytywnie) spośród innych kandydatów?

Co może być Twoją siłą?

– wykształcenie;

– umiejętności techniczne potrzebne w Twojej dziedzinie (np. komputer, umiejętność programowania, język obcy, prawo jazdy);

– umiejętności społeczne (np. komunikacja z ludźmi, umiejętność pracy w zespole, cechy przywódcze);

– cechy charakteru (np. samodyscyplina, umiejętność działania w sytuacjach stresowych, kreatywność, optymizm, energia);

– dobry kontakt z potencjalnym pracodawcą, z organizacjami zawodowymi;

– dobre zdrowie.

2. Słabe strony (weaknesses)

Czego nie lubię?

Jakich zadań nie byłbym w stanie się podjąć?

Czego chciałbym uniknąć?

Co inni robią lepiej?

Co zmniejsza moją szansę w porównaniu z innymi kandydatami?

Co może być moją słabością?

– brak doświadczenia zawodowego;

– brak pewnych wymaganych umiejętności;

– brak sprecyzowanych celów;

– nie znam dobrze siebie samego;

– nie jestem przygotowany do rozmów wstępnych w sprawie pracy;

– cechy charakteru (np. niezdecydowanie, nieśmiałość, uleganie emocjom).

3. Szanse (opportunities)

Gdzie dostrzegasz szanse dla siebie?

Jakie są trendy i tendencje na rynku?

Jakie zmiany zachodzą w technologiach?

Co może być moją szansą?

– ma przyszłość to, co potrafię, co lubię;

– otworzą się nowe możliwości (np. UE, inwestycje w miejscowości);

– będę mógł się dokształcać i rozwijać;

– mam otwarte możliwości awansu.

4. Zagrożenia (threats)

Jakie przeszkody napotykasz już teraz?

Co robią Twoi konkurenci?

Czy zmiany w technologiach, sposobach działania nie zagrażają Twojej pozycji?

Co może stanowić zagrożenie?

– negatywne tendencje w dziedzinie (zastój, regres);

– konkurencja ze strony rówieśników (gorsze wykształcenie, mniejsze umiejętności);

– inni mają większą wiedzę i doświadczenie;

– inni potrafią sobie lepiej radzić;

– nieduże szanse na przyszły awans;

– firmy wolą kogoś z mniejszymi ambicjami.

Sporządzenie analizy SWOT jest jednym z kroków. Staraj się adekwatnie oceniać swoje mocne i słabe strony. Unikaj fałszywej skromności, lecz z drugiej strony nie przeceniaj swoich możliwości. Jeśli np. podczas praktyki opracowywałeś tekst ulotki, nie znaczy to, że potrafiłbyś opracować strategię marketingową. Postaraj się spojrzeć na siebie oczami przyszłego pracodawcy.

Teraz przeanalizuj, jaki zawód, stanowisko jest najbliższe Twoim wartościom i preferencjom. Na jakim stanowisku mógłbyś wykorzystać swoje umiejętności. Pomocne w tym może być zapoznanie się z profilami stanowisk zaprezentowanymi w następnym podrozdziale.

Jeśli wybrałeś stanowisko, które Ci odpowiada, pierwszy etap za Tobą. Wiesz już, dokąd chcesz dojść, stworzyłeś zarys mapy. Teraz kolej na dokładne zbadanie terenu i uzupełnienie mapy o kluczowe punkty.

Po drugie: wiedzieć JAK!

Jeśli już jesteś świadomy swoich umiejętności, słabych i mocnych stron, wiesz, na jakim stanowisku chciałbyś pracować za 7 lat, to teraz kolej na zaplanowanie działań tak, aby cel ten uzyskać.

Postaw następny krok i doprecyzuj swój cel. Dobrze określony cel pozwoli inteligentnie ukierunkować Twoje działania. Każdy (nie tylko zawodowy) cel powinien być:

• specyficzny (specific)

• mierzalny (measurable)

• ambitny (achievable)

• realistyczny (realistic)

• terminowy (timetabled)

Specyficzny cel to cel konkretny. Unikaj ogólników. Zamiast mówić: „Zamierzam znaleźć dobrą pracę”, swój cel określaj słowami: „Zamierzam pracować na stanowisku specjalisty ds. controllingu w firmie konsultingowej w regionie małopolskim”.

Mierzalny cel to cel określony w miarę możliwości w liczbach i/lub procentach. Zamiast mówić: „Zamierzam dużo zarabiać”, określając swój cel, powiedz: „Zamierzam otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 6000-8000 zł brutto”.

Ambitny cel to taki, który nie jest możliwy do zrealizowania na obecnym etapie, ale mieści się w sferze możliwości. Aby go zrealizować, potrzebne jest nabycie nowych umiejętności i kwalifikacji, zmierzenie się z zadaniami, których do tej pory nie wykonywaliśmy. Cel, który nie wymaga wysiłku, nie mobilizuje do działania.

Cel realistyczny to cel możliwy do realizacji. Stawianie sobie zbyt ambitnych celów, które są nieosiągalne, przynosi tylko frustrację i zniechęcenie. Aby urealnić cel zawodowy, potrzebna jest znajomość rynku i wymagań na danym stanowisku oraz analiza własnych predyspozycji zawodowych pod kątem przyszłej pracy.

Terminowy cel to cel, który określa czas potrzebny na jego realizację. Ustalając termin, trzeba wypośrodkować pomiędzy jego ambitnością i realistycznością. Opanowanie języka od podstaw do poziomu CEA w ciągu półtora roku jest celem ambitnym, lecz nierealnym. Przesunięcie terminu realizacji o kolejne półtora roku urealnia ten cel, choć zarazem zmniejsza jego ambitność.

Aby Twój cel zawodowy spełniał kryteria SMART, powinieneś dokładnie określić:

1. Profil stanowiska

a) kluczowe obowiązki;

b) wymagania stawiane kandydatom na dane stanowisko:

– zakres wymaganej wiedzy;

– profil wykształcenia;

– wcześniejsze doświadczenie;

c) umiejętności niezbędne na danym stanowisku:

– umiejętności interpersonalne;

– umiejętności organizacyjne;

– umiejętność radzenia sobie ze stresem;

– umiejętność współpracy zespołowej;

d) kompetencje niezbędne na danym stanowisku:

– znajomość języków obcych;

– obsługa programów komputerowych;

– certyfikaty i uprawnienia zawodowe.

Pomocne może okazać się zapoznanie się z profilami stanowisk zaprezentowanymi w następnym podrozdziale.

2. Rodzaj firmy, w jakiej chcesz podjąć pracę:

a) w jakim sektorze działa – prywatnym, państwowym czy pozarządowym;

b) co oferuje? czy jest firmą usługową, produkcyjną czy handlową?

c) w jakiej branży działa?

d) ilu zatrudnia ludzi?

e) jak wygląda struktura zatrudnienia i struktura organizacyjna?

3. Region, w jakim chciałbyś podjąć pracę.

4. Wysokość zarobków (od minimum do oczekiwanej wysokości).

5. Czas, w jakim zamierzasz uzyskać dane stanowisko.

Jeśli znasz już odpowiedzi na powyższe pytania, zastanów się, czy nadal jesteś przekonany, iż jest to stanowisko dla Ciebie. Być może Twoje dotychczasowe wyobrażenia nieco odbiegały od realiów. Być może niektóre z wymagań leżą poza zasięgiem Twoich możliwości. Lepiej zdać sobie sprawę z tego teraz niż angażować swoje wysiłki w działania, które nie mają szans powodzenia. Na tym etapie przeformułowanie celu nie pociągnie za sobą negatywnych konsekwencji. Wręcz przeciwnie – pewnie jeszcze kiedyś w swoim życiu zawodowym znajdziesz się w sytuacji, kiedy przeformułowanie celu będzie konieczne.

Po trzecie: DZIAŁAĆ!

Jeśli informacje, które uzyskałeś, tylko utwierdziły Cię w wyborze stanowiska, zrób następny krok. Sprawdź, jak praca, którą chcesz wykonywać niemal codziennie przez 15–20 lat, wygląda w praktyce. Co Cię będzie czekać każdego ranka po przebudzeniu? Jak wyglądać będzie spora część Twojego dnia i Twojego życia? Dokładnie przeanalizuj plusy, a jeszcze dokładniej minusy. Odpowiedz sobie na pytanie, czy gotowy jesteś zgodzić się na niedogodności związane z daną pracą. W tym celu nie wystarczą jedynie informacje z drugiej ręki. Nie opieraj się na niesprawdzonych opiniach, przekonaj się na własnej skórze:

a) przeprowadź co najmniej 4 wywiady z osobami, które pracują na danym stanowisku; dopytaj się, jak wygląda ich dzień pracy, jakie plusy i minusy widzą w swojej pracy, co by w niej zmieniły;

b) wciel się w potencjalnego klienta danej firmy, spróbuj uzyskać jak najwięcej informacji o charakterze interesującej Cię pracy;

c) postaraj się o praktykę w danej firmie, podpatruj innych pracowników na danym stanowisku, proponuj wykonywanie zadań, które leżą w Twoich kompetencjach. Przekonaj się, czy praca na danym stanowisku zgodna jest z Twoimi wyobrażeniami i Ci odpowiada.

Jeśli działania te utwierdziły Cię w przekonaniu o słusznym wyborze, jesteś przekonany, iż cel, jaki sobie określiłeś, przyniesie spodziewane rezultaty, to przyszła pora na stworzenie szczegółowego planu działań.

1. Wypisz, które ze stawianych na danym stanowisku wymagań spełniasz na obecnym etapie.

2. Stwórz listę kompetencji, które musisz nabyć i umiejętności, które musisz rozwinąć.

3. Zaplanuj szczegółowo działania, które pozwolą Ci zdobyć wymagane kompetencje, umiejętności i doświadczenie.

4. Zapoznaj się z ofertą instytucji, organizacji i firm.

5. Stwórz własny harmonogram praktyk, szkoleń i kursów.

Po czwarte: ELASTYCZNOŚĆ

Każdy plan, szczególnie ten dobry, uwzględniać musi możliwość zmian. Sytuacja na rynku zmienia się bardzo szybko. Nasz plan będzie nam służył jako dobra mapa, pod warunkiem że będzie na bieżąco dostosowywany do sytuacji. Czasami wystarczy skorygować jedynie niektóre zaplanowane działania, niektóre przesunąć w czasie, niekiedy niezbędne okazać się może przeformułowanie celu zawodowego i całościowa zmiana planu działań.

Jeśli udało Ci się zrealizować większość z zaplanowanych działań, Twoja mapa doprowadziła Cię bardzo blisko celu. Twoja szansa na uzyskanie satysfakcjonującego stanowiska znacznie wzrosła. Swoją analizę SWOT uzupełnić możesz o kolejną mocną stronę – wytrwałość i konsekwencję w realizacji celów. Teraz pozostało jedynie zaprezentowanie własnych dokonań przyszłemu pracodawcy. Do tego etapu pozwolą Ci się skutecznie przygotować następne dwa podrozdziały. Weź także udział w szkoleniach oferowanych przez Akademickie Centrum Kariery UEK. Umożliwią Ci one poznanie metod i technik rekrutacji.

Sekcje

Zaplanuj Swoją Karierę

Akcje Dokumentu